De Kathedrale Basiliek Sint Bavo te Haarlem is een driebeukige kruisbasiliek met koepel en twee westtorens, kapellen langs de zijbeuken en straalkapellen rond de koorgang.

De Kathedraal staat sinds 1976 ingeschreven als Rijksmonument.

Het ontwerp van het kerkgebouw is van Joseph Th. J. Cuypers (1861-1949) en is in fasen gebouwd tussen 1895 en 1930.
Het koor en de plebanie is als eerste gerealiseerd in de periode van 1895 tot 1898, aansluitend van 1902 tot 1906 het transept, de kruisingstoren (koepel) en het schip, waarna als laatste de twee westtorens tussen 1927 en 1930 gerealiseerd zijn.

Het monument markeert de overgang in bouwstijlen van neogothiek naar een nieuwe kerkelijke bouwkunst. De bouwstijl wordt gekenmerkt door motieven ontleend aan het romaans, de vroege franse gotiek, de Moorse en Assyrische versieringsvormen, de art nouveau, de stijl Berlage en de Bazel.
De decoratie en aankleding zijn door verschillende kunstenaars uitgevoerd. Beeldhouwers zijn o.a. F.W. Mengelberg (1838-1919), J.P. Maas (1861-1941), en Mari Andriessen (1897-1979). Tegeltableaus zijn ontworpen door Jan Toorop (1858-1928) en Han Bijvoet (1897-1975).
Jan Hendrik Brom (1860-1915) en zijn zoon Jan Eloy Brom (1891-1954) zijn de edelsmeden (o.a. koorhek, preekstoel).
Jules Dobbelaere (1859-1915), Dom Jac. Van der Meij (1888-1969) en Han Bijvoet zijn de glazeniers. De laatste heeft o.a. de twee transeptramen ontworpen en ook van zijn hand zijn de grote muurschilderingen boven de ingang en in de transepten.

Van de architect Joseph Cuypers kunnen we constateren dat hij zich na de neogotiek is blijven ontwikkelen. Joseph Cuypers is een zoekende, zich zelf verder ontwikkelende architect met als bekendste werk Beursplein 5 in Amsterdam.
Echter de ¨Nieuwe Bavo¨ is beslist zijn pronkstuk.